Klik op de vragen en het antwoord wordt aan u gegeven.
Legionella
Legionellose Pneumophilla wordt in de volksmond ook wel de veteranenziekte genoemd. De veteranenziekte wordt veroorzaakt door de legionella bacterie, die extreme longontsteking tot gevolg kan hebben. In 1976 werd de legionella bacterie in Philadelphia (VS) ontdekt toen zich een epidemie van longontsteking voordeed na een bijeenkomst van oud strijders uit het Amerikaanse legioen.(Vandaar de naar vetranenziekte)
Wanneer ontstaat de legionella bacterie?
De legionella bacterie zit standaard in het drinkwater, alleen is hij niet actief aanwezig. De bacterie wordt geactiveerd als de watertemperatuur boven de 20°C komt. In een range tussen de 22°C en 50°C groeit de bacterie gestaag en kan hij bij ideale omgevingsfactoren (ca. 37°C) exponentieel groeien! Vandaar dat in de wetgeving is bepaald dat de koud watertemperatuur onder de kritische temperatuur van 25°C moet blijven en het warmwater tenminste 60°C moet zijn (op de retourleiding).
welke factoren veroorzaken de groei van de legionella bacterie?
Legionella groeit indien er aan een aantal factoren wordt voldaan.
• Water; de bacterie groeit niet in een droge omgeving.
• Voeding; diverse aminozuren en metalen zijn nodig als voedingsstof voor de bacterie. Deze zijn vaak in lage concentraties in water aanwezig en in resten van andere bacteriën.
• Warmte; de bacterie heeft een optimale groeitemperatuur van ongeveer 37°C en sterft af bij temperaturen van boven de 55°C.
Bij lage temperaturen kan de bacterie wel overleven maar niet vermenigvuldigen.
• Zuurstof; de bacterie is aeroob en heeft dus zuurstof nodig om te groeien. In volledig stilstaande leidingdelen (waar de zuurstof is verbruikt) wordt dan ook weinig legionella aangetroffen. Veel vaker wordt legionella aangetroffen in systemen die sporadisch gebruikt worden.
• Vestigingsplaats; de bacterie gedijt goed in de zogenaamde biofilm in leidingen. Deze vormt ‘houvast’ voor de bacterie maar dient ook als voedingsbron.
Wanneer is er kans op besmetting met legionella?
Besmetting is alleen mogelijk bij inademing van kleine waterdruppeltjes (bijv. via douchen, whirlpools of airconditioners). Legionella consumeren via de slokdarm kan totaal geen kwaad. Bij het drinken van water met daarin de legionella bacterie wordt deze bij binnenkomst in de maag direct afgedood door het aanwezige maagzuur. Mensen met een verminderde weerstand (zieken, bejaarden) en kinderen zijn extra vatbaar voor besmetting. Factoren als alcohol en roken zijn risicoverhogend. De symtomen van een legionella besmetting zijn dezelfde als van een longontsteking, echter in een zwaardere vorm. Dit zijn o.a. hoge koorts, benauwdheid en hoesten. De ziekte kan niet van de ene mens op de andere worden overgedragen en is niet besmettelijk.
Zijn er verschillende varianten van legionella?
Er zijn diverse sero typeringen binnen de legionella groep.
Zo is er:
* Legionella pneumophila sero groep 1.
Dit wordt gekenmerkt als de meest gevaarlijke legionella variant.
Kans op infectiebesmetting significant aanwezig
* Legionella pneumophila sero groep 2-14
Minder gevaarlijke vorm dan type 1 maar nog wel risicovol
* Legionella non pneumophila’s
Van deze zijn er geen gevolgen bekend van ziekte beelden.
En worden dus als minst gevaarlijk gekenmerkt
Wat zijn de taken en verantwoordelijkheden van de eigenaar van een drinkwaterinstallatie?
Het belangrijkste criterium binnen de Waterleidingwet en het Waterleidingbesluit is dat: Een juridisch eigenaar van een collectieve drinkwaterinstallatie verantwoordelijk is voor de levering van hygienisch schoon en veilig drinkwater aan derden. Hiermee heeft de wetgever de uitvoering van preventieve maatregelen ten aanzien van de Legionellabacterie in een keer op de plaats neergelegd, waar ook daadwerkelijk sprake is van handhaving en controle (lees: de drinkwaterleverancier). In de meest recente publicatie van het VEWIN onder werkblad 1.4 G, alwaar ook wordt verwezen naar de NEN 1006, wordt onder meer het volgende gesteld: De drinkwaterinstallatie moet zodanig zijn uitgevoerd dat het drinkwater bij de tappunten – met het oog op de volksgezondheid – hygienisch betrouwbaar is, en deze veilig is voor leven en of eigendommen van de gebruiker en derden. Voorts is in dit werkblad aangegeven dat voor gebouwen in de hoogrisico categorie deugdelijk beheer dient plaats te vinden. Dit houdt onder meer in dat weinig of niet gebruikte leidingdelen en/of tappunten wekelijks dienen te worden doorstroomd, dat wekelijks watertemperaturen moeten worden opgenomen, dat de temperatuursinstelling van bereiders voor warmtapwater dient te worden gecontroleerd, etc. Voorgenoemde dient volgens een vast protocol te worden uitgevoerd en geregistreerd in een vast logboek, welke op locatie aanwezig dient te zijn.
Wie is verantwoordelijk voor wat?
A) De waterleverancier is verantwoordelijk tot aan het leveringspunt, de watermeter.
B) Eigenaar collectieve drinkwaternet is verantwoordelijk tot aan het tappunt.
C) Gebruiker/huurder: verantwoordelijkheden worden in het huurcontract weergegeven
Wie hebben er verplichtingen aangaande legionella controle, preventie en beheer?
In het drinkwaterbesluit uit 2004 wordt er aangegeven dat drinkwater m.b.t. de legionella wetgeving, in 2 categorieën kan worden ingedeeld; nl.
1) Hoog risico Hoofdstuk IIIC. (prioritaire groep)
2) Laagrisico Zorgplicht.
In de hoog risico groep worden de organisaties verplicht gesteld om een risico analyse te laten maken, zo nodig een beheersplan te laten opstellen en de bijbehorende maatregelen te laten uitvoeren (ISSO 55.1)
Risicoanalyse en beheersplan
Met een risicoanalyse wordt vastgesteld of er tappunten aanwezig zijn die een risico kunnen vormen voor de gezondheid van de mens en/of derden. Legionellabacteriën zijn standaard in het drinkwater aanwezig en kunnen in de installatie groeien. Als er sprake is van waterverneveling of sproeien, moet de hele waterinstallatie worden gecontroleerd op risico’s van legionellagroei. Als er geen verneveling plaats vindt, kan volstaan worden met een inventarisatie van de tappunten. Bij wijzigingen in de installatie of het gebruik, moet een risicoanalyse worden herzien.
Wat is een beheersplan?
Een beheersplan voorziet in een regelmatige toetsing van de techniek, onderhoud, de veiligheid en de hygiene van de drinkwaterinstallatie. Het doel is om de waterleidinginstallatie zodanig in te richten, en te beheren, dat besmetting met de legionella bacterie zoveel mogelijk wordt voorkomen. Bij aanwezigheid van groeifactoren voor legionella (temperaturen tussen 25 en 50 graden én langdurig stilstaand water) kan er gekozen worden voor een eenmalige ingreep en/of het uitvoe¬ren van periodieke maatregelen zoals wekelijkse thermische desinfectie met water van meer dan 60 graden. In geval van periodieke maatregelen moet er een beheersplan en logboek worden bijgehouden.
Periodieke controles
Wat is periodieke controle meetverplichting voor legionella?
Elk apparaat dat op het drinkwaternet wordt aangesloten dient in de aanvoerleiding een terugstroombeveiliging te hebben. Dit om te voorkomen dat vervuild water in het drinkwaternet terug stroomt. In de Vewin Werkbladen, art 1.4G wordt aangegeven dat terugstroombeveiligingen jaarlijks gecontroleerd dienen te worden op hun werking. Uitzondering zijn terugstroombeveiligingen die geïntegreerd zijn in bijv. kranen. Dit type kraan dient tenminste eenmaal per 10 jaar te worden vervangen.